HISTORIA

Ełk to miasto z bogatą i burzliwą historią. Tragiczne dzieje tego miasta sprawiły, że zachowało się tu niewiele zabytków.

 

Pierwszą strażnicę na Ziemi Ełckiej we wczesnym średniowieczu postawili Jaćwingowie. Nazwa miasta również pochodzi od tego pradawnego plemienia spokrewnionego ze Słowianami. W języku jaćwieskim słowo „łek” oznaczało białą lilię wodną, która obficie porastała rzekę płynącą przez miasto i dzięki której rzeka zyskała swą nazwę, a od niej miała powstać nazwa miasta „łek”. Z czasem zwrot „we łku” choć nie zmienił swego brzmienia, to jednak zmieniła się jego pisownia na „w Ełku” … i tak według jednego z wielu tłumaczeń powstała nazwa miasta EŁK.

 

To właśnie plemię Jaćwingów założyło pierwszą strażnicę na wyspie jeziora. W tym samym miejscu, w latach 1398-1406, Krzyżacy wybudowali mały zamek. Miał on dobre położenie strategiczne oraz stanowił dobre zabezpieczenie okolicznej ludności osiedlającej się koło zamku, ale już w kilka lat po bitwie pod Grunwaldem został zburzony.

 

Zasadźcą Ełku i pierwszym sołtysem wsi był Bartosz Bratomil. Dzięki korzystnemu położeniu Ełk rozwijał się szybko i wkrótce otrzymał prawa miejskie od wielkiego mistrza Pawła von Russdorfa. Sprawa nadania praw miejskich nie jest zupełnie jasna. Mogło to być w 1435 lub 1445 roku. Często przyjmuje się więc rok 1425, czyli datę założenia wsi. Po zakończeniu wojny 13-letniej rozpoczęło się dalsze zasiedlanie tych terenów. Pierwsza parafia powstała w 1469 r. W 1499 r. Ełk liczył około 600 osób.

 

Okresem największego rozwoju Ełku był XVI w. W 1536 r. do Ełku przybył Jan z Sącza, który przyjął nazwisko Małecki. Wydawał on książki w języku polskim. W 1599 r. istniejąca szkoła w Ełku została szkołą książęcą. W latach 1547-51 odbudowano kościół parafialny pod wezwaniem św. Katarzyny. W tym samym czasie powstał również szpital. Podstawą dalszego rozwoju Ełku był przywilej księcia Albrechta z roku 1560 ustanawiający targ tygodniowy.

 

Ełk nawiedzało wiele klęsk: 1625 r. – zaraza, 1651 r. – wielki pożar, 1655 r. – najazd Tatarów (słynna bitwa pod Prostkami z powieści “Potop” Henryka Sienkiewicza), którzy spalili miasto i wymordowali ludność. Podniesienie się Ełku z ruiny utrudnił wielki pożar w 1688 r. Dalsze lata były okresem wzrastającej stagnacji.

 

W 1800 r. powstało polskie seminarium nauczycielskie, którego organizatorem i kierownikiem był arcyprezbiter ełcki – Tymoteusz Gizewiusz, doskonały znawca j. polskiego.

 

Pierwsza połowa XIX w. przyniosła kolejne tragedie. Pożary spowodowały, że Ełk sprawiał wrażenie miasta XIX-wiecznego .Nie było tu żadnego wcześniejszego zabytku . W roku 1868 nastąpiło otwarcie linii kolejowej Ełk – Królewiec. Lata I Wojny światowej przyniosły miastu kolejne klęski. Miasto znalazło się na linii frontu. Trzykrotnie dostawało się w ręce Rosjan. Na skutek bombardowań zniszczone zostało całe śródmieście.

 

W okresie międzywojennym Ełk przeżył okres rozwoju gospodarczego. Z tego okresu pochodzi jego śródmieście.

 

Dalszy rozwój przypadł na lata powojenne. Miasto zasiedlone zostało szybko głównie przez przybyszów z niedalekich okolic. Znaczący udział w rozwoju miasta mieli i mają dotychczas, byli mieszkańcy kresów z Grodzieńszczyzny i Wileńszczyzny. Obecność osób różnej narodowości sprawiła, że Ełk stał się miastem wielu kultur i religii. Poza kościołami katolickimi znajdują się tu również: cerkiew prawosławna, kościół chrześcijan babtystów oraz kościół ewangelicko-metodystyczny. Niezależnie jednak od wyznania i poglądów, mieszkańcy Ełku czują się Mazurami, a samo miasto już wieki temu zyskało status Duchowej Stolicy Mazur.

 

W 1992 roku Ełk stał się siedzibą Diecezji. Dzięki temu odzyskał swoją historyczną rolę Duchowej Stolicy Mazur.

 

Kalendarium ważnych wydarzeń:

 

MIASTO EŁK